چهلمین سالگرد تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی؛رویداد ملی گام دوم

دانشگاه آزاد اسلامی سال‌های اخیر با تغییر ریل، تحول کمی و کیفی در تمام عرصه‌ها فعالیت خود را آغاز کرده‌ است. از اقدامات قابل توجه در این حوزه، تدوین و رونمایی از سند تحول پنج‌ساله دانشگاه و برگزاری رویداد ملی گام دوم در آستانه چهلمین سالگرد تاسیس این دانشگاه بوده و چرخش از دانشگاه آموزش‌محور به یک مرکز کارآفرین و فناور از مهم‌ترین دغدغه‌های مطرح در این سند است.

محمدرضا دهقانی اشکذری دانش‌آموخته دکتری تخصصی کارآفرینی دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد است که سوابقی مانند معاون فرهنگی دانشجویی، رئیس کانون بسیج اساتید، مدیرکل برنامه‌ریزی و امور اقتصاد دانش‌بنیان، مدیر دانشجویی، مدیرگروه کارشناسی ارشد رشته کسب و کار این دانشگاه را در کارنامه خود دارد.

خبرنگار طلوع یزد درباره فعالیت ۴۰ سال گذشته این دانشگاه، سند تحول و تعالی دانشگاه، فعالیت‌های فرهنگی و موانع موجود در مسیر دانشگاه با دهقانی اشکذری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد گفت‌وگو کرده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

دکتر محمدرضا دهقانی اظهار داشت:31 اردیبهشت ۱۴۰۱ مصادف با چهلمین سال تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی است. این دانشگاه وارد گام دوم خود می شود و به همین مناسبت رویدادی را با نام گام دوم دانشگاه آزاد برگزار می کند تا آنچه در دانشگاه آزاد اسلامی در این چهل سال به بلوغ رسیده، در معرض نمایش قرار دهد. محوریت این رویداد مهم، ارائه برنامه ‌های دانشگاه آزاد اسلامی در گام دوم، معرفی دستاوردهای فناورانه و نوآورانه دانشگاه و پرداختن به نیاز مردم است. در این رویداد، علاوه بر ارائه دستاوردهای فناورانه و نوآورانه دانشگاه آزاد اسلامی، برنامه تحول و تعالی، اسناد آمایش استان تحولات و مسیر آینده دانشگاه ارائه می‌شود.

دهقانی افزود: دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان مولود انقلاب، مجموعه بی‌‏نظیری است که با کمک پربرکت امام راحل، هدایت مدبرانه مقام معظم رهبری و تلاش دست اندرکارانش در جمهوری اسلامی ایران معنا پیدا کرد و امروز به قطب بزرگ علم و فناوری تبدیل گردیده و در حال حاضر نیمی از بار آموزش عالی کشور را برعهده دارد. به واقع گام اول حرکت دانشگاه آزاد اسلامی به برکت انقلاب اسلامی موجب توسعه کمی دانشگاه بود تا به مطالبه تحصیل در مقاطع عالی در سراسر کشور پاسخ داده شود.

به واقع دستاوردها و موفقیت های بزرگی که در این دانشگاه رقم می خورد، به دلیل مشارکت و تعامل همه بخش‌های دانشگاه است.

رئیس دانشگاه آزاد استان یزد بیان کرد: این دانشگاه به‌عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه غیرحضوری دنیا شناخته‌ می‌شود. در سال‌های اخیر دانشگاه با تغییر ریل، تحول کمی و کیفی در تمامی عرصه‌های فعالیت خود را آغاز کرده‌است. از اقدامات قابل توجه در این حوزه، تدوین و رونمایی از سند تحول ۵ ساله دانشگاه و برگزاری رویداد گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی در آستانه چهلمین سالگرد تاسیس خود است. چرخش از دانشگاه آموزش محور به یک مرکز کارآفرین و فن‌آور از مهم‌ترین دغدغه‌های مطرح در سند مذکور است.

وی بابیان این‌که دانشگاه آزاد که هم‌اکنون وارد 40 سال تأسیس شده است از دستاوردهای بزرگ انقلاب است، افزود: این دانشگاه خدمات ارزشمندی در حوزه نیرو پروری در کشور و در همه قوا و حتی بخش خصوصی داشته و آمار پارک علم و فناوری که بیش از 40 درصد از دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد هستند گواه این توفیق است.

دانشگاه آزاد یزد بزرگ‌ترین شبکه آموزشی و پژوهشی در استان

دکتر دهقانی توسعه مناطق دانشگاه آزاد به‌ویژه در محروم‌ترین مناطق را یک اتفاق خوب، قدرتمند و بدون وابستگی به دولت؛ دانست و تصریح کرد: این‌یک مدل موفق جهانی است و امروز دانشگاه آزاد بزرگ‌ترین دانشگاه حضوری جهان، در کشور بزرگ‌ترین دانشگاه و در استان نیز بزرگ‌ترین شبکه آموزشی و پژوهشی است.
رئیس دانشگاه آزاد استان یزد همچنین گفت: امروز ما 10 واحد و مرکز از اردکان، تفت، اشکذر، میبد بافق، بهاباد، خاتم، مهاباد و ابرکوه و خود یزد داریم که از جهت دانشجو نزدیک به 16 هزار دانشجو که بزرگ‌ترین آمار دانشجویی استان را در بر می گیرد.
وی بابیان این‌که بیش از 380 نفر عضو هیئت‌علمی تمام‌وقت، 400 نفر عضو هیئت‌علمی مدعو و 800 نفر کارمند در استان مشغول به فعالیت هستند، اظهار کرد: در مجموعه مدارس نیز 23 مدرسه با 3500 دانش‌آموز داریم که ازلحاظ مقطع از مهدکودک تا دکتری را پوشش داده‌ایم و ازلحاظ تنوع رشته‌ها نیز با 35 رشته از پزشکی تا فنی مهندسی، معماری، علوم انسانی و علوم پایه نیز اثرگذار هستیم.

ایجاد دانشکده مهارت و کارآفرینی برای اولین بار در استان یزد

دکتر دهقانی از تأسیس دانشکده مهارت و کارآفرینی برای اولین بار در استان یزد خبر داد و افزود: به دنبال احیا مدل‌های قدیمی در حوزه تجارت و صنعت هستیم و نمونه این مدل خاصی برنامه‌ریزی برای ایجاد مدرسه مهارتی در جوار بازار زرگری یزد برای کسب دانش و کار در جوار صنعت است.
وی رسالت پرورش نیرو در 40 سال اول دانشگاه آزاد در استان یزد را مانع از مهاجرت عنوان و بیان کرد: در حوزه آزمایشگاهی هم‌اکنون دارای قوی‌ترین شبکه‌های آزمایشگاهی در استان داریم که خیلی از مسئولان مطلع نیستند.
رئیس دانشگاه آزاد استان یزد با اشاره به تغییر ماموریت در 40 ساله دوم این دانشگاه، اظهار کرد: یک سند خیلی قوی و قدرتمند در حوزه تحول و تعالی نوشته‌شده و که یکی از سندهای قوی و اجرایی است در سال 1400 رونمایی شد.
وی 5 محور تحولی ازجمله: تحول در حوزه آموزش از آموزش‌های حافظه محور به سمت آموزش‌های مهارتی و اشتغال آفرین، تحول در حوزه پژوهش از پژوهش‌های مقاله‌ای و عرضه گرا به پژوهش‌های مسئله محور، تحول در حوزه فرهنگی و تحول از توسعه کمی به تحول به حوزه کیفی را در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی برشمرد.
دکتر دهقانی بابیان این‌که دانشگاه آزاد اسلامی استان از سال گذشته و قبل طرح از شعار سال آن حرکت کارآفرینی را شروع کرد، تصریح کرد: در اسفند سال گذشته با وجود تعطیلی بسیاری از دانشگاه‌ها فقط در اسفند بیش از 21 برنامه پررنگ حوزه ایده پردازی و کارآفرینی داشتیم که یک مورد در حوزه استارآپ ها 540 ایده آمد.

دانشگاه آزاد اسلامی توانسته‌است در چهل سال اول تاسیس، نقش خود را به درستی در جامعه ایفا کند. یکی از مصادیق آن، پرورش دانش‌آموختگان پرشماری است که امروز در حوزه‌های مختلف مشغول فعالیت هستند. همچنین توسعه شهری بسیاری از نقاط مختلف کشور مرهون شبکه‌سازی گسترده دانشگاه آزاد است که اثرگذاری اجتماعی این دانشگاه را نشان می‌دهد.

نیاز به فارغ التحصیلان رشته‌های فنی، مهندسی و صنعتی در روزهای پس از انقلاب اسلامی درحال سوق دادن جوانان ما به مهاجرت به خارج از کشور بود، اما با تاسیس واحدهای دانشگاه آزاد در نقاط مختلف کشور و توسعه کمی فضاهای آموزشی مثل کلاس، کارگاه و آزمایشگاه برای سال‌های متمادی، از سیل مهاجرت تحصیلی ممانعت شد؛ البته به‌نظرم ادامه این سیاست در سال‌هایی که رشد جمعیتی کشور کاهش یافت، موفقیت آمیز نبود و دانشگاه را با مشکلاتی مواجه ساخت. دانشگاه آزاد اسلامی در سال‌های اخیر و با تغییرات مدیریتی، خصوصا ریاست دکتر طهرانچی، روی ریل درست پیشرفت قرار گرفت و باور غلطی که دانشگاه آزاد صرفا محلی برای گرفتن مدرک است، از جامعه حذف شد.

ایجاد دو مرکز نوآوری دو پایگاه عالی برای کارآفرینی دانش‌بنیان

وی با اشاره به ایجاد دو مرکز نوآوری خوب در حوزه پوشاک است و در حوزه رباتیک و اتوماسیون صنعتی، افزود: این دو مرکز دو پایگاه عالی برای کارهای کارآفرینی دانش‌بنیان است.
رئیس دانشگاه آزاد استان یزد در ادامه با گلایه از دیده نشدن دانشگاه‌های استان در طرح یزد نوین، گفت: دانشگاه آزاد استان که 40 سال است رشته نساجی آن زبانزد خاص و عام بوده و نیروهای نخبه در این رشته پرورش داده است نه‌تنها در این رشته بلکه در رشته‌های دیگر و ظرفیت‌های دیگر نیز دیده نمی‌شود.
وی ضمن انتقاد از موازی کاری آموزشی در برخی از نقاط استان، اظهار کرد: اگر جناب عالی به‌عنوان نماینده فعال در مجلس به این مسئله که مسئولان هر شهر برای منطقه خود درخواست تأسیس دانشگاه جدید دارند ورود نکنید و اگر نظام سازی برای ظرفیت‌های دانشگاه صورت نگیرد همچنان رقابت‌ها و موازی کاری ها؛ خنثی‌کننده است.

تمرکز مباحث آموزشی به ظرفیت اقتصادی هر شهرستان در رویکرد فصل جدید دانشگاه آزاد

وی با اشاره به شروع فصل جدید دانشگاه آزاد استان با تعریف ماموریت برای واحدهای شهرستانی با در نظر گرفتن ظرفیت موجود آن شهرستان، گفت: به‌طور مثال اردکان که یک شهر معدنی و فولادی است در نظر داریم تا رشته‌ها و فعالیت‌هایمان را در این حوزه متمرکز کنیم و خدمات دیگری را ازجمله برگزاری دوره‌های آموزشی ارائه کنیم.
دکتر دهقانی ظرفیت آزمایشگاه کاشی و سرامیک واحد میبد در کشور را بی‌نظیر توصیف و بیان کرد: هم‌اکنون از سراسر کشور برای تست نمونه کاشی مراجعه می‌کنند که دارای استاندارد مصوب هم است و به‌زودی مرکز نوآوری کاشی هم ایجاد می‌شود.
وی واحد اشکذر را دارای دو رشته قوی برق و زیست‌شناسی دانست و افزود: یک مجموعه میلیاردی با شهریه حداقل دانشجویان و سر زیر کارخانه‌ها ایجادشده و هم‌اکنون دانشجویان آن تماما جذب بازار کار می‌شوند.
رئیس دانشگاه آزاد استان یزد همچنین به ظرفیت ملی رصدخانه و مرکز زلزله واحد تفت و سایر واحدها اشاره کرد.

ایجاد زیرساخت رایگان برای استفاده اقتصادی دانشجویان

وی در ادامه سخنان خود به فعالیت در حوزه‌های اقتصادی ازجمله: کسب مجوز نیروگاه تولید پراکنده (CHP) برای تامین زیرساخت بیمارستان دانشگاه، راه‌اندازی سورتینگ میوه در خاتم برای استفاده رایگان دانشجویان و کشت هیدروپونیک یونجه برای رفع مشکلات واردات این محصول در کشور اشاره و عنوان کرد: ما اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده‌ایم ولی متأسفانه حمایتی نمی‌شود.

دکتر دهقانی درباره سند تحول ۵ ساله دانشگاه آزاد بیان کرد، پنج چرخش تحول‌آفرین در حوزه‌های مختلف در نظر گرفته شده‌است. اولین چرخش، عبور از یادگیری‌های حافظه محور و روی‌آوری به آموزش مهارتی و اشتغال‌آفرین است. همچنین در حوزه پژوهش، به‌سمت مسئله محوری و در بخش فرهنگی از ناکارآمدی به سوی اثرگذاری اجتماعی‌فرهنگی حرکت می‌کنیم.

تغییر وضعیت آموزشی از دروس حافظه‌ای به مهارتی، چهار راهکار عملی دارد؛ اولین اقدام، اصلاح کنش، منش و رفتار اساتید ما است. اگر استاد رویکرد خود را از تدریس صرف در کلاس به تعامل و شاگردپروری واقعی در محیط کلاس نبرد، توفیقی به‌دست نمی‌آید. گام دوم، ایجاد توانمدی کسب ثروت از علوم مختلف در دانشگاه است که به تغییر نگرش دانشگاه مربوط می‌شود و شرایط آن با توجه به نظام شهریه‌ای در دانشگاه آزاد، نسبت به سایر مراکز آموزشی آماده‌تر است.

راهکار سوم، توجه به ساختار است، به‌طوری که اگر دانشجو و استاد در مسیر درستی باشند ولی ساختار لازم وجود نداشته باشد، نتیجه ای حاصل نخواهد شد. ایجاد نهادهایی مانند دانشکده مهارت و کارآفرینی، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز نوآوری، رشد و خلاقیت، می‌تواند این مهم را تحقق بخشد. گام چهارم، اصلاح محتوا است. به‌طوریکه محتوای درسی ما باید پویا، منعطف و متناسب با نیازهای روز جامعه ما در سطح استانی و ملی باشد. نمی توان برای همه نقاط کشور، یک سرفصل واحد نوشت؛ زیرا لازمه پیشرفت، تولید محتوای بومی متناسب با ظرفیت های منطقه‌ای است؛ البته یکی از موانع جدی در تغییر سرفصل‌ها، اجازه بازبینی تنها ۳۰درصدی دروس توسط دانشگاه است که افزایش آن باید به صورت جدی از وزارت علوم مطالبه شود. البته دست ما در اصلاح دروس رشته‌های مقطع کاردانی بازتر است و همین مقدار هم می تواند شروع خوبی باشد.

انتخاب شعار تولید دانش بنیان توسط مقام معظم رهبری بار سنگینی را بر دوش دانشگاه های کشور قرار داد و تا زمانی که دانشگاه‌ها دانش‌بنیان نشوند، توفیق لازم در تحقق شعار سال پیش نخواهد آمد؛ زیرا هیچ نهادی مثل دانشگاه نمی‌تواند پیشتاز حوزه تولید دانش بنیان باشد. هنوز ساختارهای دانشگاهی ما با شکل مطلوب فاصله زیادی دارند؛ البته امیدواریم با حرکت تحولی که دانشگاه آزاد اسلامی آغاز کرده‌است، شاهد موفقیت‌های بزرگی در این زمینه باشیم.

و سخن آخر:

امیدواریم بتوانیم با شناسایی نقاط ضعف و قوت، برنامه ریزی مدون با زمان بندی تقریبی را برای دستیابی به جایگاه اصلی دانشگاه در تراز انقلاب اسلامی و افق بین المللی تدوین واجرا کنیم.