نگاهی به تاریخچه سیل در یزد

۱- در پنجم اردیبهشت ۶۷۳ هجری ابر دیوانه ای بر فراز یزد و توابع سایه گسترد و رعد و برق صاعقه آسایی آغاز باران کرد که نظیرش هیچ دیده ای ندیده و هیچ گوشی نشنیده بود .تا پنج شبانه روز بی انقطاع می بارید . مجملا از هر طرفی سیل روان شد . سیلی شدید از کوه تفت و از کوه مهریز و سیل دیگر از کوه خرانق . خلاصه اینکه سیل های مهیب از هر سمت به شهر یزد هجوم آورد و هیچ تدبیر موثر نیفتاد و سیل تفت و مهریز دست به هم داده نخست کوی مریم آباد و سر سنگ را به هم کوفته ، سپس به یعقوبی و سلغر آباد ( محله ای جنب یعقوبی بوده ) حمله ور و هر چهار کوی را نابود ساخت .آنگاه خندق شهر را فراگرفت و قسمتی از حصار را ویران کرد و به طرف دروازه نو‌ رو نهاد و … تا سه شبانه روز که مدت طغیان سیل بود همه اهل شهر خانه و اثاثیه خود را رها کرده به بلندی ها پناه بردند . بیشتر مردم در محله سرجمع گرد آمدند و این نام از آن روز بر این محله ماند . تایکصد سال یزدی ها بیچاره و قنات ها ویران و خانه ها مخروبه بودند. (طاهری۱۳۱۳و آیتی۱۳۱۷)
۲ – (نزدیک دویست سال بعد ) در سال ۸۶۰ خسارتی به یزد رسید که شادی ها از میان برد و آن حادثه در اوایل تابستان یا اواخر بهار بود که سیل مهیبی رو به شهر نهاده چندین محله را ویران و جمعی را ویلان ساخت ، از آنجمله مصلای کهنه را به کلی ویران کرد و تنها در همه ی آن کوی و محله حرم امامزاده جعفر مصون ماند که در بلندی بود ولی عمارات اطرافش و محله دهوک ( میرچخماق) منهدم ساخت و تنها مسجد امیرچخماق محفوظ ماند و کوچه خطیر با باغ هایش را چنان کرد که باغ از خانه و کوی از گذر شناخته نمی شد و چنان خرابی شد که تا اوایل سلطنت صفویه خرابه های سیل باقی بود . (طاهری۱۳۱۳و آیتی ۱۳۱۷)
۳ _ سومین سیل ویرانگر یزد در مرداد ۱۳۳۵ ( دهم تا سیزدهم ) روی داد که سیلی پهناور با ارتفاع چهار متر از سمت تفت به سوی یزد جاری شد و هشت نقطه شهر را به کلی ویران ساخت . میزان خرابی این واقعه به اندازه ای بود که محمد رضا شاه برای بر رسی اوضاع شهر یزد ، تفت و روستاهای اطراف ( مانند روستای دره ) شخصا اقدام و از مناطق سیل زده بازدید کرد . ( ر.اطلاعات ۱۳۳۵، ناصر ۱۳۳۵)
۴- سیل سال ۱۴۰۰ شمسی ، نزول باران در ارتفاعات شیرکوه سبب بروز سیلی شد که بر اثر شکستن بند های پیش رو به سمت یزد جاری و در این شهر خرابی های متعددی به بار آورد . (مشاهدات شخصی)
۵- سیل مرداد ۱۴۰۱ شمسی که بر اثر سامانه ی بارشی گسترده ای در ۲۴استان کشور، یزد نیز در این میان درگیر سیلی مهیب شده و ساختمان های متعددی ویران شد و مردم خسارت و صدمه ی بسیاری دیدند . (مشاهدات شخصی)
نکته: یزد به دلیل موقعیت استقرار در منطقه ای سیل خیز واقع شده و این تلخی پیشینه ای دیرینه دارد. بنابراین شایسته است زیر ساخت های شهر را به گونه ای طراحی کنند که بتواند در مواقع ضروری پاسخ گو باشد .
نکته دوم: شهری که مشهور ترین مقنی ها را در دامن خود پرورش داده و تمام گذشته اش بر پایه ی مدیریت آب بنا شده ، چرا می بایست در زیر گذرها و خیابان هایش تمهیدی اندیشیده نشود که در مواقع طغیان آب با این سردرگمی و ناچاری مواجه شود ؟